YEŞİLAY CEMİYETİ’NİN İLK ÇOCUK DERGİSİ:
MAVİ KIRLANGIÇ
MAVİ KIRLANGIÇ
Görkem Çelebi Akbaş
İlk sayısı 1969 yılının Ocak ayında “Öğrenci ve Çocuk Gazetesi” olarak çıkmaya başlayan Mavi Kırlangıç, gazete ebatlarında ve haftalık olarak yayımlanmaya başladı.
Bağımsız bir geleceğin inşasının ancak iyi yetiştirilmiş bir çocuklukla mümkün olacağının şuurunda olan bir grup idealist insanın gayretleri ile büyük bir heyecanla dergi yayın hayatına atıldı.
Yeşilay Cemiyeti adına imtiyaz sahibi dönemin Genel Başkanı Av. Kemalettin Nomer, Genel Yayın Müşaviri Av. Hasan Korkmazcan ve Ankara temsilciliği görevini ise Emine Yüksel yürüttü. Künyedeki bu isimlerin her biri özel bir değerlendirmeye tabi tutulması gereken müstesna isimler olduğunu da belirtmek gerek.
Kemalettin Nomer serbest avukatlık ve Yeşilay Genel Başkanlığı yanı sıra, İstanbul Fetih Cemiyetinde Yönetim Kurulu Üyeliği yapmış ve halen Kubbealtı Vakfı Kurucu üyesidir. 1961'den bu yana çeşitli gazete ve mecmualarda sosyal, hukukî, siyasî ve dinî konularda çok sayıda yazısı yayınlanan Nomer’in "Şeriat-Hilafet-Cumhuriyet-Laiklik" adlı bir de kitabı vardır.
Hasan Korkmazcan ise serbest avukatlık ve Mavi Kırlangıç dergisi yayın koordinatörlüğü dışında yılmaz bir siyasetçi olduğunu da belirtmemiz gerekir. Halen Türk Parlamenterler Birliği Onursal Genel Başkanıdır.
Çocukların nelere ihtiyacı varsa ona yönelik araştırmalar yapıldı ve bu çalışmalar neticesinde dergiye nitelikli metinler, şiirler girdi. Güncel sinema, tiyatro, sergi ve radyo programları bilgilerinin verildiği dergi de Tarık Buğra, Kemalettin Tuğcu gibi değerli edebiyatçıların devam öyküleri yer aldı. Dönemin en parlak isimlerinden alınan yazılarla yetinilmedi ve alanında uzman olan çizerlerden de çizgi roman tadında karikatürler alındı. Bu isimlerden Vehip Sinan çizdiği çizgilerle sadece Yeşilay Cemiyeti değil Türkiye tarihine mal olmuş biridir. Mavi kırlangıç dergisi için özel olarak çizdiği Sihirli Kılıç köşesi Cemiyet arşivlerinde hala en mümtaz yerini korumaktadır. Eğlenceli olmasının yanında hakikati işaret eden bu çizimler dönemim genç dimağlarına nakşolmuştur.
Meşhur çizgi karakter “Topuz”un çizeri olarak ünlenen Vehip Sinan, 1929 yılında İstanbul-Şehremini’de doğdu. Yeni İstanbul, Babıali'de Sabah, Tercüman, Türkiye, Zaman ve Yeni Asya gazetelerinde eserleri yayımlandı. Topuz’da maceracı küçük bir çocuğun maceralarını anlatan çizer, Tombik’te ise minik bir bebeğin maceralarını anlatır. Cin Ali, Keloğlan, Bay İlerici, Mıstık, Afacan Mete, Dalgacı Dündar, Transistor Seyfi, Ali Baba ve Gül Mahmut da yine Vehip Sinan’ın sevimli kahramanlarındandır. 2000 yılında hazırladığı Çılgın İntikamcı adlı macera usta çizerin son başlığı olmuştur. Bu kahramanlarla keyifli öyküler anlatan Sinan, pek çok çocuğun okuma alışkanlığı kazanmasını sağladığı gibi, yetişkinlere de sivri bir mizah anlayışı ile siyasi mesajlar göndermiştir. Vehip Sinan çizgilerinde dili büyük bir hassasiyetle kullanmış, bilhassa çocuklar için hazırladığı çizgilerinde şiddet ve argoya kesinlikle yer vermemiştir. Fantastik temaları rahat bir anlatımla serüvenleştirmiş ve okuyucunun yoğun ilgisine mazhar olmuştur. Bu keyifli çizgi öykülerden Sihirli Kılıç ise seri halinde Mavi Kırlangıç Dergisinde yayımlanmış ve büyük beğeni toplamıştır.
Dergide hikâye, çizgi roman, şiir, deneme, makale gibi edebi türlerin yanı sıra şehir tanıtımları ve farklı ülkelere ait hususi bilgiler yer almıştır. “Gülmece Durağı”, karikatürlere, bulmaca ve bilmecelere, fıkra ve tekerlemelere ayrılan bölümlerle gayet keyifli bir sayfa olarak Mavi Kırlangıç’ta yerini almıştır.
1968-70 yılları arasında gazete ebatlarında, haftalık mecmua olarak yayımlanan Mavi Kırlangıç, 1970-80 yılları arasında ise aylık dergi olarak yayımlanmaya başlamıştır. Nesrin Kerestecioğlu, Şengün Kaptanağası, Mehmet Coşar’ın makaleleri, sağlık köşesi, yazar biyografileri, şifalı besinler, okul ve öğrenci yazı ve şiirleri, hikâyeler, bulmacalar ve zekâ oyunları yer almıştır.
Yine Rahmetullah Karakaya, Mehmet Kılıç ve Yalçın Turgut Balaban’ın karikatürleri ve çizgi hikâyeleri yer almıştır. Dönemin genç çizerleri olarak Mavi Kırlangıç Dergisi’nde başlayarak sanat ve edebiyat dünyasına adım atmış oldular.
İlk çizgileri Mavi Kırlangıç Dergisinde yayımlanan Yalçın Turgut Balaban, Milli Gazete, Yeni Devir Gazetesi, Vakit Gazetesi, Gölge Dergisi, Cuma Dergisi gibi dergilerin kimisinde genel yayın yönetmenliği, kiminde kuruculuk yaptı ve bazılarında da çizgilerini yayımladı. Necip Fazıl'ın, çalışma arkadaşı ve dostu oldu. Üstadın; "Kanımdan değil canımdan evladım" hitabına muhatap olan Balaban, Üstâd'ın vefatına kadar Büyük Doğu aile kadrosundaydı. AMGT tarafından gerçekleştirilen bir dizi sergi ile eserleri Avrupa'da da sergilenen Yalçın Turgut, Türkiye Yazarlar Birliği tarafından 1983'te tesis edilen - daha sonra geleneksel hale gelen - ilk yılın karikatüristi ödülünü aldı. Halen haftalık çizgi yorumlarını Yeni Akit gazetesinde sürdüren Yalçın Turgut, yurtiçi ve yurtdışı birçok karikatür ödülüne de sahip. Bu eserlerinden büyük kısmı yurtiçi ve dışında sanat merkezleri, galeriler ve şahıs koleksiyonlarında bulunuyor.
1950 yılında Muş’un Bulanık ilçesinde doğan Rahmetullah Karakaya ise çalışma hayatına Mavi Kırlangıç Dergisi için hazırladığı resim ve karikatürlerle başladı. Milli Gazete, Yeni İstanbul, Milliyet, Güneş, Tercüman, Hürriyet, Akşam, Yeni Şafak ve Son Çağrı gazetelerinde çalıştı. Türkiye Gazeteciler Sendikası ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nde değişik dönemlerde görev yaptı. Hala gerçek hayat öykülerine yer verdiği kitaplarını yazmaya devam ediyor.
Mavi Kırlangıç Dergisi görüldüğü gibi sadece çocukları eğitmekle kalmamış, dergide yazılar yazan ve çizgileri yayımlanan pek çok isime de okul vazifesi yapmıştır. Pek çok aydın isim bu okuldan geçmiş ve topluma kazandırılmıştır. Şimdilerde umudumuz Yeşilay Cemiyeti’nin yine aynı isimle yayımlamaya devam edeceği bir çocuk dergisinin hazırlanması ve çocuklara tekrar bu değerin kazandırılmasıdır.
